Thảo Cầm Viên là một trong những vườn thú lâu đời nhất trên thế giới.
Thảo Cầm Viên Sài Gòn được xây dựng vào ngày 23.03.1864 với tên gọi đầu tiên là Vườn Bách Thảo. Người có công xây dựng nên Thảo Cầm Viên Sài Gòn là Đô đốc Toàn quyền Đông Dương Pierre-Paul De La Grandière, với tham vọng dùng nơi này để nâng cao văn hoá và các hoạt động bảo tồn động thực vật, cũng như phục vụ công trình nghiên cứu cho các nhà khoa học Đông Dương. Theo lệnh của Đô đốc, ông Louis Adolphe Germain – một thú y sĩ của quân đội Pháp, được giao nhiệm vụ mở mang 12ha vùng đất hoang ở phía Đông Bắc rạch Thị Nghè để làm nơi nuôi thú và ươm cây. Năm 1865, công trình hoàn thành với nhiều loại thú và cây quý hiếm được nhập về từ các nước lân cận như Ấn Độ, Thái Lan, Lào, Campuchia… và được mở rộng đến 20ha. Người dân Sài Gòn khi ấy quen gọi Thảo Cầm Viên Sài Gòn là Sở Thú và tên gọi phổ thông này vẫn gắn liền với Thảo Cầm Viên Sài Gòn cho đến tận hôm nay.
Từ năm 1869, Thảo Cầm Viên Sài Gòn mở cửa thường trực cho công chúng vào xem. Tại thời điểm đó, công viên có 509 loài động vật, trong đó có 120 loài thú, 344 loài chim và 45 loài bò sát. Trong khoảng thời gian 1924 – 1927, Thảo Cầm Viên Sài Gòn sáp nhập thêm 13 ha bên bờ Bắc rạch Thị Nghè, trải nhựa đường nội bộ trong khuôn viên, bổ sung các giống cây lạ từ Nhật Bản, xây dựng các chuồng thú có quy mô lớn và kiên cố như chuồng lồng tròn để nuôi khỉ, chuồng cọp… Cũng trong khoảng thời gian này, Thảo Cầm Viên Sài Gòn đầu tư xây dựng các công trình kiến trúc quy mô trong khuôn viên như Đền thờ Vua Hùng, Viện Bảo tàng Blanchard de la Bross… Từ năm 1956, Thảo Cầm Viên Sài Gòn chính thức mang tên như ngày nay và Viện Bảo tàng Blanchard de la Bross cũng được đổi tên thành Viện Bảo tàng Quốc gia Sài Gòn.
Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng (30/04/1975), Thảo Cầm Viên Sài Gòn tiếp đón hàng triệu lượt du khách đến tham quan hàng năm. Để phục vụ lượng du khách ngày càng tăng, Thảo Cầm Viên Sài Gòn không ngừng nâng cấp và xây mới khuôn viên với nhiều hạng mục công trình như: đầu tư xây dựng kè đá dọc kênh Thị Nghè, cải tạo hệ thống thoát nước và hệ thống dây điện trần, xây dựng tường rào dọc đường Nguyễn Bỉnh Khiêm, cải tạo và mở rộng các chuồng thú cho phù hợp với đời sống sinh thái của từng loài thú… Với những nỗ lực không ngừng nghỉ, năm 1990, Thảo Cầm Viên Sài Gòn trở thành thành viên chính thức của hiệp hội các vườn Đông Nam Á (SEAZA).
Sau hơn 150 năm xây dựng và phát triển, Thảo Cầm Viên Sài Gòn đã trở thành một trong những vườn thú lớn nhất nước với hơn 1000 cá thể động vật thuộc 125 loài; hơn 2000 cây gỗ thuộc 260 loài, 23 loài lan nội địa, 33 loài xương rồng, 34 loại bonsai và thảm cỏ xanh trên diện tích 17ha, chia ra làm nhiều khu: khu nuôi động vật, khu suối mơ (bonsai cây cảnh) và nhà lan, khu vui chơi… Và đến nay, Thảo Cầm Viên Sài Gòn vẫn là một trong những công viên vui chơi giải trí ưa thích nhất của người dân TP. HCM lẫn các tỉnh thành khác.
Thảo Cầm Viên trong tương lai.
Thành phố đã chỉ đạo việc quy hoạch xây dựng một vườn động thực vật mới với diện tích gần 487 ha để đáp ứng nhu cầu phát triển của thành phố tại xã An Nhơn Tây và Phú Mỹ Hưng, huyện Củ Chi, TP HCM, cách trung tâm thành phố khoảng 50 km với mục tiêu:
– Xây dựng khu trưng bày thú mô hình hoang dã lần đầu tiên có mặt tại Việt Nam.
– Nhân giống và bảo tồn các loài động thực vật quí hiếm.
– Giáo dục bảo tồn và bảo vệ môi trường sống.
– Nghiên cứu về động thực vật.
– Xây dựng khu vui chơi giải trí, văn hóa, giáo dục hàng đầu Việt Nam.
– Giải quyết trên 1000 lao động.
– Thu hút trên 2 triệu khách/năm.
Với các hạng mục dự kiến: 1. Khu vực trưng bày thú mô hình hoang dã.
2. Vườn thú mở.
3. Khu trưng bày thú đêm mô hình hoang dã.
4. Các cảnh quan thiên nhiên đặc trưng trên thế giới.
5. Vườn bướm, vườn sưu tập thực vật.
6. Trung tâm nghiên cứu động thực vật.
7. Bảo tàng thiên nhiên.
8. Trung tâm giáo dục bảo tồn.
9. Khu biểu diễn thú ngày và đêm.
10. Khu picnic dã ngoại, khách sạn, resort, nhà hàng, khu vui chơi giải trí…